De Markt van Groede is bijzonder.

Wij willen u graag meenemen in een rondgang langs de huizen
en gevels op de Markt. Tegenover de ingang van de kerk zien we links van de
ingang van de Molenstraat het pand De Reiziger. 1684. Zoals zoveel panden heeft
het uiteenlopende functies gehad: in 1910 woonde hier de postmeester. En net om
de hoek zat het “postkantoor”. Rond 1985 kon je er van alles kopen in “De
Kleine Bazar”. En meer recent is het B&B geworden. Uniek hoor. Overnachten
in zo’n oud historisch pand. We volgen de huisnummering en gaan linksom. Nummer
5 bood rond 1910 onderdak aan de veldwachter. Die woonde dicht bij zijn
werkgever. Want het huis met de indrukwekkende vlaggenmast was het gemeentehuis
tot begin jaren 70. Groede was tot 1970 een grote en belangrijke gemeente. Werd
toen samengevoegd tot gemeente Oostburg en weer later tot gemeente Sluis. De
twee panden op de hoek  (9) kennen ook
een bewogen geschiedenis. Rond 1900 zat op de hoek een bakkerij met
kruidenierswaren en ernaast een dameshoeden winkel. Daarin kwam later
schoenmaker Versprille. De bakkerij werd een supermarkt- en het pand van de
schoenmaker werd ingelijfd en een lunchroom. We schrijven nu 1970. Kijkend naar
de gevels is nog duidelijk te zien dat het vroeger twee aparte panden waren. In
een volgend leven werd er een restaurant in gevestigd. “De Wildeman” (de wildeman
maakt deel uit van het oude gemeentewapen van de gemeente Groede). Maar een
nieuwe eigenaar vond dat misschien iets te agressief. Want hij noemde het
voortaan: Eethuis “De Engel”. En nu heet het simpel: “1880”. Naar het pand waar
dit restaurant eerst was gevestigd: op Markt 27. De ander hoek kent ook een
historie van horeca. Vroeger een café, even een woonfunctie, maar daarna toch
weer ijssalon/lunchroom. We stappen door en komen bij de bejaarden sociëteit, oftewel
“de soos”. Voordien, jawel, een café waar Jo Buize de scepter zwaaide als
waardin. We passeren een rijtje kleinere woningen en komen aan bij het oudste
pand op de Markt. Uit 1614. Met een prachtige trapgevel. Rond 1920 woonden de dierenartsen
hier. Het huis op de ander hoek van het “Vrieërssteegje” was lang Hervormde
pastorie. In 1981 werd het artsenwoning, met aan de achterkant de praktijk.
Schaalvergroting en concentratie van diensten in de zorg eisten hun tol en
Groede heeft al een aantal jaren geen eigen huisartsenpraktijk meer. Het
statige pand op nummer 21 paste haar bewoner. In 1910 woonde hier de notaris (Beuning).  Het is de moeite om even een stap terug te
doen zodat u het opvallende, in tweeën gedeelde dak kunt zien. Er woonden veel notabelen
van het dorp op de Markt. Zo had hoofdonderwijzer Cuick in 1914 op nr 26 zijn domiciel.
Op nummer 27 treffen we opnieuw horeca. Het is hier waar voorheen “1880”
gevestigd was. Driemaal raden wanneer het huis is gebouwd… In het statige huis
op nr 28 woonde begin vorige eeuw mejuffrouw Fremouw, de moeder van schrijver
Emile Buysse. Niet van onbesproken gedragin de oorlog, maar later toch een
gerespecteerd medewerker van diverse Belgische dagbladen.

Er  is door de eeuwen
heen veel gebouwd en verbouwd op de Markt. Waar nu “De Drie Koningen” zit stond
vroeger een pand van de gemeente waar huwelijken werden voltrokken .  En dan de belevenissen van De Drie Koningen
zelf:  wat dacht u van : hotel-café-restaurant
– dancing: “de ploeg”- dansschool: Van Hee – mini(film)theater – feestzaal-bierbrouwerij?
Er nog steeds is het een aangename interessante pleisterplek. Op naar 32: dit
huis veranderde van woonhuis in kapsalon. No 33 daarentegen van Spar kruidenier
(jaren 70) in woonhuis. De Markt is een dynamisch centrum. Met altijd veel
horeca. In 1806 werd in de annalen al vernoemd: Herberg “De Witte Leeuw”.
Alwaar de notaris zijn openbare verkopen hield.

We eindigen de rondgang bij nr 36. En dat was in 1910 -hoe
kan het anders?- een café: Ant Bosschaert. Later bakkerij van den Hemel
(katholiek)

U staat voor de grote kerk van Groede:

Groede kende en kent meerdere kerken. Een afspiegeling van
de geschiedenis. In de Schuitvlotstraat een katholieke kerk, in de Molenstraat
een Lutherse kerk en hier, op de Markt, de gereformeerde kerk. En in deze kerk,
beginnend in 1619 een drietal eeuwen  een
Waalse of Franse kerk gehuisvest. In een afgescheiden gedeelte. 1619 zegt het
al: een eeuwenoude kerk. Het vroegste gedeelte dateert uit de 13^e
eeuw. En als je zo oud bent dan heb je al heel wat meegemaakt. Met de grote
overstroming van 1375 verdwenen dorp en kerk in de golven. Toch snel erna werd
al een nieuwe kerk gebouwd, in wezen gelijk aan de huidige. En tot aan de
Reformatie (1579) was het een van de aanzienlijkste en rijkste kerken uit de
omgeving. In de Tachtigjarige Oorlog kreeg de kerk opnieuw natte voeten. Door
inundaties stonden  kerk en dorp zo’n 30
jaar in het water en ze vervielen tot één grote ruïne. Het 12-jarig bestand
(1609-1621) maakte hernieuwde drooglegging mogelijk. Daar zijn enkele mensen
erg rijk van geworden, waaronder Jacob Cats. Aanvankelijk werd door de familie Cats
flink geïnvesteerd in herbouw en in 1635 werd de kerk opgeleverd. Inclusief het
deel voor de Hugenoten. Helaas kreeg de kerk daarna weinig financiële steun.
Met name  de familie Cats liet het
afweten en de kerk startte een juridische procedure. Dertig !! jaar procederen
volgde. En wat leverde het op: niets. In 1699 viel het definitieve (dood)vonnis
en de kerk werd gedwongen langzamerhand alle grond en bezittingen te verkopen.
Veel later gaf de Staten Generaal weer financiële steun en uiteindelijk kwam
een eeuw later de familie Cats ook nog eens flink over de brug waardoor er
flink kon worden opgeknapt en geïnvesteerd. In de kerk zijn daar nog vele mooie
dingen van te zien. Maar twee eeuwen later is er niets nieuws onder de zon:
door het uitblijven van overheidssteun dreigt de kerk in verval te raken. De
bevolking heeft daarom rond 2009 actie ondernomen en de kerk (à la Christo)
ingepakt met witte lakens. “Om de schande te bedekken”. Dat gaf nogal wat
publiciteit! En het Rijk kwam met subsidie over de brug.

Even rondom

Het is zeker de moeite om de kerk van binnen te bekijken.
Maar ook buitenom is het interessant. Links van de toegangsdeur is een nagel te
zien. Die geeft aan tot welke hoogte de kerk in het water heeft gestaan. De
kleine deur rechts gaf vroeger toegang tot de Franse kerk. Gaan we de hoek om
dan zit daar de heer Cats. Weer in genade gevallen en nu ook weer gekoesterd in
Groede. Hij zit aan de rand van de parochieput. Een verhaal op zich. Van
oorsprong een drinkput voor de paarden van de kerkgangers. Lopen we achter de
kerk om dan vinden we tegenover de driekoningen twee interessante zaken.
Allereerst een informatiebord dat vertelt over het wel en wee van Groede in de
tweede wereldoorlog. Niet vermeld wordt dat aan het einde van de oorlog de kerk
op initiatief van de huisarts getooid werd met een rood kruis. En de
geallieerden hebben dat gerespecteerd tijdens beschietingen en bombardementen.
Het heeft Groede gered. En voor velen redding gebracht.

In de hoek bij de toren zien we een plaquette. In deze hoek bevindt
zich het “knekelhuis”. Een plek waar de botten bewaard werden die bij het
verplaatsen of opheffen van graven gevonden werden. De spreuk op de plaquette uit
1752 is alleszeggend.

Zoals gezegd waren er meerdere kerken. Meerdere geloven dus ook
in Groede. Die zich niet altijd even goed tot elkaar verhielden. Achter de pomp
ziet u twee stenen. Opstapstenen. Die gebruikt werden om fatsoenlijk uit de
sjees te kunnen stappen bij kerkbezoek. Op zich niets bijzonders. Ware het niet
dat de herkomst van de stenen van katholieke oorsprong is! Het waren oorspronkelijk
voetstukken van een katholieke doopvont. Waarmee de gereformeerden bij iedere
kerkgang de katholieken een sneer gaven en met voeten traden… Vermoedelijk zijn
de stenen daar al geplaatst rond 1650.  Kort
na de reformatie.

De pomp is overigens ook uniek. 

In de Molenstraat zitten de gebouwen vol verhalen. Laat u inspireren en verbazen over de herkomst van de woningen en hun vroegere gebruik. 

De Lutherse kerk is gebouwd in 1743, het is in 1998 gerestaureerd en is een officieel Rijksmonument. Loop eens binnen!

Niet de meest vrolijke plek van ons mooi dorpje Groede, maar wel een plek met historie en verhalen. Wandel rond en neem de rust in u op. 

In de Nieuwstraat moeten we nog even bedenken wat voor mooie bezienswaardigheden er zijn. 

De Slijkstraat is misschien niet de beroemdste, maar in ieder geval wel de oudste straat van West-Zeeuws Vlaanderen. In de 30-er jaren waren in de Slijkstraat 2 cafés, een petroleumverkoper, een bakker, een kruidenierswinkel, twee timmerwerkplaatsen, twee fietsenwerkplaatsjes, een schilderswerkplaats, een wagenmaker, een taxibedrijfje, een gemeentewerkplaatsje, een aardappelhandel en een metselbedrijfje. De Slijkstraat was echt het ambachtenstraatje van Groede.
In 1985 heeft het Vlaemsch Erfgoed zich in de Slijkstraat genesteld: een straatlengte historie met ambachtelijke winkeltjes en werkplaatsen, klederdracht, kunstnijverheid, landgoed streekproducten en informatieve filmpjes. Hier beleef het Groede van de twintiger jaren.
De Bakkerieje en Herberg De Natte Pij, waarin een klein museum is ingericht, maken onderdeel uit van dit museumstraatje. De Bakkerieje is een kleine dorpsbakker die nog de authentiek Groese ‘paptaarten’ verkoopt, een rond gebak met een opstaande rand en een vulling van gele room, een soort dikke vanillevla. Paptaarten werden vroeger vooral in de omgeving van Groede gegeten na het betalen van de pachten van de landbouwgrond op 1 oktober. Naar verluidt werden de boeren erop getrakteerd door rijke Gentenaren die in de omgeving grond bezaten. Op de Baomesse-kermesse (Sint-Bavokermis), die de eerste woensdag van oktober plaatsvond, gold de paptaart als een traditionele lekkernij. Het is in Groede nog altijd een traditie om op deze dag paptaart te eten.
De naam ‘De Natte Pij’ komt van de tijd dat monniken uit Gent het Zeeuws-Vlaamse land gingen inpolderen. Hierbij werd hun pij nat van het water. Door de gehele herberg vind je talrijke kunstcollecties en de klederdracht van toen.   
In het gebouw van Pension ’t Overleg was oorspronkelijk een bewaarschool gevestigd. Een bewaarschool is de voorloper van de huidige kleuterschool. In de gevel vind je nog de gedenksteen van de bewaarschool (1869).
Sinds kort zijn er nieuwe activiteiten in de Slijkstraat: Galerie Groede en De Platenbar. De galerie zit op de hoek van de slijkstraat en is een pand waar veel verschillende activiteiten hebben gezeten: autogarage, benzinepomp, woonhuis, antiquariaat,… tijdens de oorlog heeft het zelfs dienst gedaan als opvang voor gewonde soldaten.
De Platenbar is jaren een timmerwerkplaats geweest.

Zoekopdracht: in één van de gevels in de Slijkstraat vind je gegraveerde data en namen in de stenen. De oudste is van 1917. Kan je ze vinden?

Een klein straatje dat vast zit aan de markt. Het is echter wel een straat met bijzondere verhalen. 

In de Blekestraat kunt u onder andere het Brouwerslokaal vinden een bier en brouw hotspot in de voormalige gemeente school die later nog als gymzaal voor de basisschool heeft gediend. 

Neem gerust eens plaats op éé van de bankjes aan het vijvertje en kijk eens goed om u heen. Als u goed kijkt ziet u het voormalige tram-station van Groede. 

Een smalle en kleine verbinding tussen de markt en de walenstraat. Ook wel ’t vrieërsteegje genoemd, waar die naam vandaan komt moet u zelf maar even bedenken.

Op de Markt bevindt zich de Parochie Put, deze put is in 2007 gerestaureerd. Hiervoor was het een vrije diepe en gevaarlijke put. 

Groede had vroeger maar liefst drie kerken in het dorp. Een protestantse kerk op de markt, een lutherse kerk in de Molenstraat en een katholieke kerk in de Schuitvlotstraat. 

Deze straat heeft zijn naam niet gestolen.